ریزگردهای معادن شهریار؛ تهدیدی خاموش برای سلامت و محیط زیست
شهریار- وجود ۱۲ واحد معدنی در شهریار، هرچند از منظر اقتصادی و اشتغال‌زایی برای منطقه حائز اهمیت است، اما فقدان نظارت کافی و عدم اجرای دقیق قوانین زیست‌محیطی، این فعالیت‌ها را به تهدیدی علیه سلامت و محیط‌زیست تبدیل کرده است.
پایگاه خبری تحلیلی شجرنیوز: فرهاد زندی نظامی- ریزگردها، این ذرات معلق و نامرئی، به یکی از چالش‌های جدی زیست‌محیطی و بهداشتی در ایران تبدیل شده‌اند. این پدیده که از ترکیب ذرات ریز معدنی، گردوغبار و آلاینده‌های صنعتی تشکیل می‌شود، نه‌تنها کیفیت هوا را به‌شدت کاهش می‌دهد، بلکه اثرات مخربی بر سلامت انسان‌ها، اکوسیستم‌ها و حتی اقتصاد منطقه‌ای دارد.
در این میان، شهرستان شهریار، به دلیل فعالیت گسترده معادن، به یکی از کانون‌های اصلی تولید ریزگرد در استان تهران بدل شده است. وجود حدود ۱۲ واحد معدنی فعال، شامل استخراج سیلیس، نمک، شن و ماسه و خاک، این منطقه را به منبعی دائمی برای انتشار گردوغبار تبدیل کرده که تبعات آن فراتر از مرزهای شهریار، کلان‌شهر تهران و مناطق اطراف را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
تهدید سلامت عمومی
ریزگردها با نفوذ به سیستم تنفسی، زمینه‌ساز بیماری‌های متعددی از جمله آسم، برونشیت و حتی مشکلات قلبی-عروقی می‌شوند. کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینهای بیش از دیگران در معرض خطر هستند. گزارش‌های پزشکی نشان می‌دهد که افزایش غلظت ذرات معلق در هوا، به‌ویژه در فصول خشک، با افزایش مراجعات به مراکز درمانی به دلیل مشکلات تنفسی همبستگی مستقیمی دارد. در شهریار، فعالیت بی‌وقفه معادن بدون رعایت استانداردهای زیست‌محیطی، این تهدید را تشدید کرده است. ذرات سیلیس که از معادن این منطقه استخراج می‌شوند، به دلیل اندازه بسیار ریز، به‌راحتی در هوا معلق شده و حتی با وزش بادهای ملایم، مسافت‌های طولانی را طی می‌کنند و سلامت ساکنان مناطق مجاور را به خطر می‌اندازند.
تخریب محیط زیست
علاوه بر سلامت انسان، ریزگردها به اکوسیستم‌های طبیعی نیز آسیب جدی وارد می‌کنند. پوشش گیاهی منطقه، که نقش مهمی در تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش دارد، تحت تأثیر رسوب این ذرات به‌تدریج ضعیف شده و از بین می‌رود. این امر خود چرخه‌ای معیوب ایجاد می‌کند که تولید گردوغبار را تشدید می‌کند. همچنین، کاهش کیفیت خاک و آب‌های زیرزمینی به دلیل فعالیت‌های معدنی، کشاورزی منطقه را که یکی از منابع اصلی درآمد ساکنان شهریار است، با چالش‌های جدی مواجه کرده است. تالاب‌ها و منابع آبی اطراف نیز تحت تأثیر رسوبات معدنی قرار گرفته و حیات‌وحش منطقه در معرض خطر است.
نقش معادن و مسئولیت‌های آن
وجود ۱۲ واحد معدنی در شهریار، هرچند از منظر اقتصادی و اشتغال‌زایی برای منطقه حائز اهمیت است، اما فقدان نظارت کافی و عدم اجرای دقیق قوانین زیست‌محیطی، این فعالیت‌ها را به تهدیدی علیه سلامت و محیط‌زیست تبدیل کرده است. بسیاری از این معادن بدون استفاده از فناوری‌های کنترل گردوغبار، مانند سیستم‌های فیلتراسیون یا آبیاری منظم، به فعالیت خود ادامه می‌دهند. این در حالی است که استانداردهای جهانی، استفاده از روش‌های پایدار و کم‌آسیب را برای چنین فعالیت‌هایی الزامی می‌دانند. نبود برنامه‌ریزی جامع برای بازسازی زمینهای تخریب‌شده پس از استخراج نیز یکی دیگر از نقاط ضعف مدیریت معادن در این منطقه است.
ضرورت اقدام فوری برای مقابله با این بحران، نیاز به اقداماتی قاطع و هماهنگ از سوی نهادهای مسئول، از جمله سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت صمت و مقامات محلی، احساس می‌شود. در گام نخست، نظارت دقیق بر فعالیت معادن و الزام آن‌ها به رعایت استانداردهای زیست‌محیطی باید در اولویت قرار گیرد. استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش انتشار گردوغبار، بازسازی زمینهای معدنی و ایجاد کمربند سبز در اطراف معادن می‌تواند به کاهش اثرات مخرب کمک کند. همچنین، آموزش و آگاه‌سازی جوامع محلی درباره خطرات ریزگردها و راه‌های محافظت از خود، گامی مؤثر در کاهش آسیب‌های انسانی خواهد بود.
سخن پایانی
شهریار، با پتانسیل‌های فراوان طبیعی و اقتصادی، نباید قربانی سوءمدیریت و بی‌توجهی به محیط‌زیست شود. ریزگردها نه‌تنها سلامت ساکنان این منطقه و تهران را تهدید می‌کنند، بلکه آینده توسعه پایدار را نیز به خطر می‌اندازند. زمان آن رسیده که با عزمی جدی، این تهدید خاموش مهار شود و شهریار بار دیگر به‌عنوان منطقه‌ای سرسبز و سالم، نه کانون گردوغبار، شناخته شود. مسئولیت این تغییر بر دوش همه ماست؛ از مقامات دولتی گرفته تا فعالان محیط‌زیست و شهروندانی که حق دارند در هوایی پاک نفس بکشند.
با ما در شبكه های اجتماعی همراه باشيد: اينستاگرام شجرنيوز ، تلگرام شجرنيوز
