مترو اسلامشهر پروژه‌ای ملی با بار مالی بر دوش یک شهر

به گزارش شجرنیوز از اسلامشهر، پروژه مترو اسلامشهر به عنوان یکی از طرح‌های راهبردی کشور و در شمار 10 کلان‌شهر منتخب برای توسعه شبکه حمل‌ونقل ریلی، سال‌هاست در دستور کار قرار گرفته است. این پروژه که به‌عنوان امتداد حیاتی خط 3 متروی تهران طراحی شده، با هدف کاهش بار ترافیکی بزرگراه‌های جنوب پایتخت و اتصال سریع و ایمن اسلامشهر به شبکه متروی تهران در حال اجراست.
با بهره‌برداری از این مسیر ریلی، نه‌تنها تردد روزانه ساکنان اسلامشهر تسهیل خواهد شد، بلکه شهرستان‌های همجوار همچون بهارستان و رباط‌کریم نیز از مزایای آن برخوردار می‌شوند؛ موضوعی که موجب کاهش چشمگیر زمان سفر، هزینه‌های رفت‌وآمد و افزایش کیفیت زندگی در این مناطق خواهد شد.

این گزارش با استناد به داده‌های فنی، اظهارات مسئولان و بازدید از محل پروژه، واکاوی جامعی از وضعیت کنونی، چالش‌ها و چشم‌انداز این طرح ملی ارائه می‌دهد.

فازبندی و وضعیت اجرایی، از تونل‌سازی تا ریل‌گذاری 

رضا قاسمی مدیرعامل سازمان حمل و نقل ریلی شهرداری اسلامشهر با بیان اینکه مترو جنوب‌غرب تهران  بر اساس اسناد فنی در سه فاز اصلی تعریف شده است، اظهار داشت: فاز نخست حفاری تونل از ایستگاه آزادگان تا میدان نماز به‌طول 10.5 کیلومتر اجرا شده که 900متر از تونل با روش دستی اتریشی-ایرانی تکمیل و در حدود 9.8 کیلومتر به روش مکانیزه حفاری و به اتمام رسیده است‌.

وی افزود: در حال حاضر این پروژه در 3 ایستگاه در حال ساخت است؛ ایستگاه چهاردانگه با پیشرفت بیش از 50درصد که توسط شهرداری چهاردانگه در حال اجراست، ایستگاه شاطره که ساخت آن هنوز شروع نشده و ایستگاه میدان نماز که به روش بالا به پایین و پیشرفت فیزیکی 68درصد در حال ساخت است.

مدیرعامل سازمان حمل و نقل ریلی شهرداری اسلامشهر با تأکید بر آغاز عملیات ریل‌گذاری مترو از تیرماه 1403 گفت: عملیات روسازی و ریل‌گذاری این پروژه تاکنون 17.26% پیشرفت فیزیکی داشته و پیش‌بینی می‌شود این بخش تا پایان سال1404 تکمیل شود.

وی ادامه داد: فاز دوم حفاری تونل مترو از میدان نماز تا میدان قائم به‌طول 5.5 کیلومتر با دستگاه مکانیزه از دی‌ماه 1403 آغاز شده و پیشرفت فیزیکی 35% ثبت شده است.

قاسمی فاز سوم این پروژه فراشهرستانی را تأمین تأسیسات و تجهیزات آن دانست و ابراز داشت: خرید و نصب سیستم‌های برقی، سیگنالینگ و تجهیزات ایستگاه‌ها فاز نهایی پروژه است که درصورت تأمین منابع مالی به موقع انجام می‌شود.

برای این پروژه عظیم ملی تاکنون بیش از 2500 میلیارد تومان هزینه شده، که 2300 میلیارد تومان (92%) آن از محل درآمدهای شهرداری اسلامشهر تأمین شده و 200 میلیارد تومان (8%) از اعتبارات ملی تزریق شده است .  این پروژه درصورت عدم توقف، برای تکمیل فاز نخست و تجهیز تأسیسات حداقل 2000 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

با توجه به اینکه در تأمین منابع مالی پروژه وابستگی 95درصدی به درآمدهای ناپایدار شهرداری از قبیل عوارض ساختمانی و جرائم وجود دارد، با حوادث پیش آمده و شرایط بحرانی جنگ تحمیلی 12 روزه کاهش ساخت‌وساز، بودجه پروژه را تحت فشار قرار داده است .

واکنش مسئولان؛ وعده‌ها در برابر واقعیت‌ها  

رضا قاسمی، مدیرعامل مترو اسلامشهر گفت: اتصال تونل‌های مترو اسلامشهر به خط 3 تهران تا مهرماه 1404 محقق می‌شود، اما مسافرگیری از ایستگاه میدان نماز مشروط به تأمین 2000 میلیارد تومان اعتبار برای تأسیسات، تا پایان سال1405 امکان‌پذیر است.

محسن حمیدی شهردار اسلامشهر هم تأکیدکرد: 95% درآمدهای عمومی شهر صرف مترو شده، اما افزایش 300درصدی قیمت مصالح به دلیل نوسانات ارزی و قطعی برق کارخانه‌ها، پیشرفت پروژه را کند می‌کند.

نورالله طاهری فرماندار اسلامشهر با اشاره به اختصاص اعتبار 1500 میلیارد تومان به پروژه‌ مترو در سفر رئیس جمهور کشورمان ابراز داشت: با حمایت های استاندار تهران‌ پیگیری لازم از سازمان برنامه و بودجه برای تخصیص این اعتبار انجام می‌شود و ما نیز از تمامی ظرفیت تاییدها برای پرداخت اعتبار یک و نیم همت پروژه‌ مترو استفاده خواهیم کرد.

سیداکبراسحقی رئیس شورای اسلامی شهر هم متروی اسلامشهر را یک پروژه بسیار بزرگ خواند و تصریح کرد: دولتی‌ها نگاهی ویژه به مترو داشتند ولی بیش از 90درصد هزینه مترو با درآمدهای عمومی شهرداری اسلامشهر تأمین شد.

تعدادی از نمایندگان مجلس هم در بازدیدهای میدانی، وعده‌های مکرر برای تزریق اعتبارات ملی داده‌اند، اما تاکنون عملاً اقدام مؤثری صورت نگرفته است.

نگاه مردم؛ امیدواری در سایه بی‌اعتمادی 

بسیاری از شهروندان اسلامشهری تکمیل و بهره‌برداری از پروژه را ضروری می‌دانند، اما انتظار سرعت بیشتری دارند. برخی هم به وعده‌های مسئولان بی‌اعتمادند و افتتاح را تا 1410 غیرواقعی می‌پندارند.

یکی از شهروندان که روزانه مسیر اسلامشهر به تهران را طی می‌کند، معتقد بود پروژه صرفاً در مناسبت‌ها رونمایی می‌شود و گفت: هر روز از جلوی ایستگاه نیمه‌کاره میدان نماز رد می‌شوم و آروزی سوار شدن بر قطار مترو در این ایستگاه را دارم، آیا محقق می‌شود؟

 آزمونی برای عمل به وعده‌ها

در سناریویی خوش‌بینانه با تزریق فوری 2000 میلیارد تومان بودجه، فاز نخست ایستگاه آزادگان به میدان نماز تا پایان سال 1405 با 3 ایستگاه افتتاح می‌شود و روزانه 180 هزار مسافر جابه‌جا خواهد کرد.

در سناریویی بدبینانه، به‌دلیل تداوم وضعیت فعلی کشور، افتتاح مترو به چندسال آتی موکول می‌شود و هزینه‌های پروژه را تا دهها درصد افزایش می‌یابد.

مترو اسلامشهر تنها یک پروژه عمرانی نیست؛ آزمونی برای صداقت مسئولان در عمل به وعده‌ها و پاسخگویی به مطالبه تاریخی بیش از 700 هزار شهروند است. شهرداری اسلامشهر با اختصاص 95% درآمدهای خود، از سهم خویش فراتر رفته، اما این کافی نیست؛ دولت و مجلس باید با اختصاص فوری بودجه ملی، این طرح را از “ایستگاه وعده‌ها” به “قطار پیشرفت” برسانند.