آنچه در این مقاله می خوانید:
شرکت های دارویی متعددی در سراسر دنیا برای ساخت واکسنی با قدرت اثرگذاری بالا در برابر ویروس کرونا تلاش کرده اند. در این میان، واکسنی از ویروس غیرفعال کووید-19 به نام بی بی آی بی پی کروی (BBIBP-CorV) توسط یک شرکت چینی تولید شده است که موفق به اخذ تاییدیه از سازمان بهداشت جهانی شده و استفاده از آن در برابر ویروس کرونا بلامانع اعلام شده است. این در واقع همان واکسنی است که در ایران به عنوان «واکسن سینوفارم» شناخته می شود.
توصیه سازمان جهانی بهداشت، تزریق این واکسن برای افراد بالای 18 سال، در دو دوز و با فاصله 3 الی 4 هفته می باشد. طبق اطلاعات ارائه شده از جانب آژانس بهداشت جهانی، اثرگذاری واکسن سینوفارم حدود 78% تخمین زده شده است. نکته قابل توجه این است که به گفته این سازمان، اطلاعات از طریق انجام آزمایش روی بزرگسالان زیر 60 سال به دست آمده و اطلاعاتی در رابطه با نتیجه آزمایش روی افراد بالاتر از سنین در دسترس نمی باشد.
عملکرد واکسن سینوفارم
سینوفارم شامل ویروس غیرفعال شده ای است که در دو دوز و به صورت عضلانی (در عضله دلتوئید، در یک سوم فوقانی خارجی بازو) به بدن تزریق می شود تا سیستم ایمنی را تحریک کند. در واقع با تزریق واکسن، این ویروس کشته یا غیر فعال شده به بدن وارد شده و سیستم ایمنی بدن آن را به عنوان یک عامل خارجی شناسایی می کند. در چنین شرایطی آنتی بادی هایی برای مقابله با این عامل خارجی در بدن شما تولید می شود. به این ترتیب بدن شما برای مقابله با ویروس کرونا آماده شده و حتی در صورت تماس فرد واکسینه شده با ویروس سارس، احتمال ابتلا به آن کاهش می یابد. همچنین در صورتی که فرد پس از تزریق واکسن به این بیماری مبتلا شود، عوارض آن تا حد زیادی کاهش می یابد.
ساختار واکسن سینوفارم
واکسن سینوفارم، ویروس سارس را در بر دارد که ماده شیمیایی بتا پروپیولاکتون تغییرات درمانی در آن ایجاد کرده است. این ماده با ساختار ژنتیکی ویروس اتصال برقرار کرده و از تکثیر آن جلوگیری می کند.
به بیان دیگر می توان گفت که برای تهیه واکسن سینوفارم، ابتدا ویروس روی کشت سلولی Vero cell تکثیر می شود. سپس از ماده شیمیایی بتا پروپیولاکتون غیر فعال شده استفاده می شود تا عملیات تغلیظ و خالص سازی انجام شود. در پایان با ادجوان آلومینیوم آن را به صورت مایع و واکسن نهایی در می آورند.
علاوه بر این، مواد کمکی دیگری نظیر هیدروکسید آلومینیوم در این واکسن به کار رفته است که سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و از واکنش شدید بدن در برابر واکسن جلوگیری می کند.
مشخصات این واکسن
شکل ظاهری آن به صورت محلول سوسپانسیون نیمه شفاف سفید کم رنگ است. ممکن است روی آن یک لایه رسوب ایجاد شده باشد، اما با یک تکان ساده، کاملا یکنواخت می شود.
محتویات: دی سدیم هیدروژن فسفات، سدیم کلراید، سدیم دی هیدروژن فسفات، آلومینیوم هیدروکساید.
عوارض واکسن سینوفارم
عوارض سطحی
طبق نتایج به دست آمده از فاز اول و دوم تحقیقاتی این واکسن روی 600 نفر که در مجله The Lancet Infectious Diseases Trusted Source منتشر شده است، واکسن سینوفارم کاملا ایمن تشخیص داده شده است.
شایع ترین عوارضی که تزریق این واکسن به دنبال داشته است، تب موقت، سردرد، خستگی، احساس ضعف، اسهال و قرمزی، سفتی، تورم و درد در محل تزریق بوده است که تزریق سایر واکسن های کرونا نیز آن ها را به دنبال دارد. این داده ها حاصل سه آزمایش بالینی روی 16671 داوطلب بوده است که اغلب آن ها را آقایان با رده سنی بین 18 تا 59 سال تشکیل داده است.
برخی از افراد نیز (بین یک در هزار تا یک درصد از گیرنداگن واکسن) ممکن است راش جلدی در محل تزریق، تهوع و استفراغ، خارش در محل های غیر تزریق، درد مفاصل، دردهای عضلانی، خواب آلودگی و گیجی را تجربه کنند.
طبق نتایج به دست آمده از تحقیقات اولیه روی این واکسن، هر چه سن افرادی که سینوفارم را تزریق کرده اند بیشتر می شود، سطح آنتی بادی قابل اندازه گیری آن ها کاهش می یابد. سطح آنتی بادی در افراد زیر 50 سال، 90% می باشد. حال آن که این میزان در بدن افراد بالای 80 سال تا 50% افت می کند.
عوارض جانبی جدی
سازمان جهانی بهداشت پس از اعطای مجوز، سه عارضه جدی را شناسایی کرده است که امکان ارتباط آن ها با تزریق واکسن سینوفارم وجود دارد:
- تهوع شدید
- یک اختلال عصبی نادر به نام آنسفالومیلیت حاد
- ترومبوس (لخته خون)
این اطلاعات در زمان توزیع و تزریق این واکسن در چین به دست آمده است. تا 30 دسامبر 2020 (10 دی 1399) تقریبا 5 میلیون و 900 هزار نفر واکسن سینوفارم را در چین تزریق کرده بودند. در این میان، حدودا 1453 مورد عارضه جانبی نظیر تورم و قرمزی در محل تزریق گزارش شده است.
202 مورد تب نیز به عنوان عوارض واکسن سینوفارم شناسایی شد که 86 مورد از آن ها شدید بودند. در نهایت 11 مورد نیز علائم اختلال در عصب صورت گزارش شد که پس از بررسی، مشخص شد میان این اختلال و تزریق واکسن ارتباطی وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: مصرف لبنیات در کرونا، خوب است یا بد؟
واکسن سینوفارم برای افراد میانسال و مسن
یک میلیون و 100 هزار دوز از این واکسن به افراد مسن بالای 65 سال تزریق شده است. طبق داده های به دست آمده از آزمایش ایمنی واکسن سینوفارم برای افراد مسن، شایع ترین عوارض جانبی آن برای این دسته از افراد عبارت است از:
- تب
- سردرد
- سرگیجه
- خستگی
- تهوع
- استفراغ
- درماتیت آلرژیک
تمامی موارد گزارش شده در این زمینه، سطحی بوده و در دسته عوارض جدی واکسن سینوفارم جای نمی گیرند.
موارد منع دریافت واکسن
- سابقه آلرژی به این واکسن یا یکی از اجزای تشکیل دهنده آن
- سابقه واکنش های افزایش حساسیتی یا بیماری های مزمن شدید
- بیماری حاد متوسط تا شدید (با تب یا بدون آن، تا زمان بهبودی)
- بانوان باردار و شیرده
موارد احتیاط در مصرف واکسن
- اختلالات انعقادی یا کاهش پلاکت های خون به دلیل خطر خونریزی محل تزریق
- ضعف سیستم ایمنی یا دریافت داروهای ضعیف کننده سد دفاعی بدن (نظیر شیمی درمانی)
- صرع کنترل نشده، بیماری های عصبی پیش رونده یا سابقه ابتلا به گیلن باره
- احتمال وجود تداخل دارویی
تاییدیه های سینوفارم
30 دسامبر سال 2020 سینوفارم به طور رسمی اعلام کرد که این واکسن تا 79.34% اثرگذاری دارد. 31 دسامبر همان سال (10 دی ماه 1399)، سازمان ملی تجهیزات پزشکی چین مجوز تزریق این واکسن را صادر کرد. 4 ماه بعد در تاریخ 7 مه 2021 (17 اردیبهشت 1400)، سازمان جهانی بهداشت نیز مجوز استفاده اورژانسی از واکسن سینوفارم را صادر کرد.
تاکنون 42 کشور از جمله مجارستان، ونزوئلا، سریلانکا، بحرین، چین، مصر، امارات، عراق، پاکستان، صربستان و چند کشور دیگر تزریق واکسن سینوفارم را تایید کرده اند. این در حالی است که آژانس ارزیابی محصولات دارویی اروپا (EMA) همچنان واکسن سینوفارم را مورد بررسی قرار نداده و تایید نکرده است.
کشورهای چین، ایران، امارات متحده عربی، مجارستان، بحرین، عراق، اردن، مصر، مراکش، آرژانتین، الجزایر، پاکستان، پرو، صربستان، اندونزی، لبنان، الئوس، مغولستان، هنگ کنگ، نپال، سریلانکا، موزامبیک، سنگال، مقدونیه، نامیبیا، سیرالئون، سیشل، دومینیکن، بولیوی، گینه، بالروس، مونته نگرو، کامبوج و اکوادور از جمله کشورهایی هستند که این واکسن را تایید کرده و مجوز مصرف اضطراری آن را صادر کرده اند.
توجه: افرادی که قصد دارند در ایام کرونا به کشورهای اروپایی سفر کنند، حتما باید پیش از اقدام به تزریق واکسن، از تایید آن توسط کشور مقصد اطمینان یابند.
کدام کشورهای اروپایی مسافران واکسینه شده با سینوفارم را می پذیرند؟
در حال حاضر واکسن های فایزر و بیون تک، مدرنا، آسترازنکا و جانسون اند جانسون توسط تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا تایید شده است.
طبق اطلاعات ارائه شده در سایت visaguide، 73 کشور تا کنون واکسن سینوفارم را تایید کرده اند. برخی از این کشورها عبارتند از:
- اسپانیا
- هلند
- فنلاند
- یونان
- اتریش
- سوئیس
- سوئد
- ایسلند
- قبرس
- گرجستان
- مقدونیه شمالی
- مونته نگرو
- صربستان
- مجارستان
- و …
چند نکته مهم
- واکسن سینوفارم بیشتر برای افراد در گروه سنی بین 18 تا 60 سال مناسب می باشد.
- هر ویال از این واکسن به عنوان یک دوز تزریق می شود.
- در دمای یخچال بین 2_8 درجه سانتی گراد و دور از نور خورشید نگهداری شود. (تحت هیچ شرایطی نباید منجمد شود)
- این واکسن تا 24 ماه قابلیت نگهداری دارد؛ اما بلافاصله بعد از باز شدن باید تزریق شود.
- در زمان تزریق و بعد از باز شدن درپوش ویال، به هیچ عنوان نباید واکسن با مواد ضدعفونی کننده تماس داشته باشد.
- پیش از تزریق باید ویال دو الی سه مرتبه تکان داده شود تا محلول کاملا یکدست و یکنواخت باشد.
- در صورت مخدوش بودن برچسب، وجود جسم خارجی، لخته و یا ترک داشتن ویال، از تزریق آن خودداری فرمایید.
- در هر دو دوز تزریق باید از یک نوع واکسن استفاده شود.
- تزریق واکسن کرونا به صورت داخل عروقی ممنوع است.
- تا 30 دقیقه پس از تزریق، فرد باید در محل باقی مانده و تحت نظر باشد.
مقایسه سینوفارم با سایر واکسن ها
هم اکنون واکسن های سینوفارم، آسترازنکا و برکت سه واکسنی هستند که به صورت رسمی در مراکز واکسیناسیون سراسر کشور تزریق می شوند. در این میان رقابت میان سینوفارم و آسترازنکا بیشتر بوده و اغلب افراد قصد دارند یکی از این دو را انتخاب نمایند.
واکسن سینوفارم در کشور چین و از ویروس کشته شده کووید-19 تولید شده است. در این ویروس ها همچنان پروتئین های spike فعال بوده و بدن را برای تولید پادتن و تقویت سیستم ایمنی تحریک می کند. بهترین زمان برای تزریق دوز دوم آن نیز، 28 روز بعد از دوز اول می باشد.
واکسن آسترازنکا در کره جنوبی تولید شده است. ژن سازنده پروتئین spike کووید-19 به داخل یک آدنوویروس سرماخوردگی که قدرت تکثیر خود را از دست داده است، وارد شده و این واکسن را تشکیل داده است. با تزریق واکسن، این آدنوویروس به بدن وارد شده و پروتئین spike کووید-19 خود را بروز می دهد. پس از شناسایی آن توسط سیستم ایمنی بدن، پادتن مناسب آن ساخته می شود.
