مفهوم رانت در بورس چیست؟

مفهوم رانت در بورس چیست؟

پایگاه خبری تحلیلی شجرنیوز: شاید شما هم در اطرافتان شنیده اید که فلانی با رانت در بورس سود کلانی به جیب زده است؟ اصلا مفهوم رانت در بورس چیست؟ رانت در فارسی به معنی اجاره و در زبان انگلیسی(Rent) به معنای سهم است. رانت در دنیای اقتصاد به شرایط ویژه اقتصادی برای قشر خاصی از جامعه گفته می شود.

این موقعیت ویژه شامل همه افراد نمی شود و فقط طیف خاصی می توانند از آن بهره مند شوند. اگر این موقعیت در اختیار همه افراد باشد که دیگر به آن رانت نمی گویند. مثلا اگر شما بدانید که ماه آینده قیمت سکه، طلا یا زمین افزایش خواهد داشت، قطعا برای خرید اقدام می کنید و سودی شیرین هم نصیبتان خواهد شد.

این یک رانت است چون خبر از منبعی موثق به شما رسیده است و شما هم قبل از زمان موعد وارد عمل شده اید. پس رانت همان پول و سود بادآورده ای است که بدون تلاش و زحمت به صاحبش رسیده و اغلب این افراد از نفوذ سیاسی و اقتصادی خود برای رسیدن به این هدف استفاده می کنند که آسیب های فراوانی هم برای جامعه خود خواهند داشت چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ اجتماعی.

رانت خواری بیماری امروز اقتصاد ما

رانت در بورس:

در دنیای بورس پیش از آنکه سرمایه ها جا به جا شوند، این اطلاعات مربوط به آن سرمایه ها هستند که دست به دست می شوند و رانت را ایجاد می کنند. زمانی که شما زودتر از بقیه بدانید سهام فلان شرکت گران خواهد شد، می توان گفت شما رانت اطلاعاتی داشتید و قبل از همه این امکان برایتان هست تا درآمدی به دست آورید.

حال به راحتی می توان رانت در بورس را معنا کرد: رانت در بورس یعنی دسترسی غیرقانونی به اطلاعات پنهانی شرکت های بورسی و به کسانی که این اطلاعات نهانی و مخفی را در دست دارند، اینسایدر می گویند. با یک مثال ساده می توان مفهوم رانت در بورس را کامل متوجه شد. فرض کنید شرکت A و شرکت B به عنوان دو شرکت بزرگ بورسی می خواهند قراردادی کلان را امضا کنند. در این میان تا روزی که این قرارداد امضا شده و به مرحله عملیاتی برسد، اشخاص ویژه ای مثل هیئت مدیره و مدیران مجموعه جزییات قرارداد را می دانند. تا پیش از علنی شدن قرارداد و امضای آن، دانستن این جزئیات رانت محسوب می شود.

البته اینکه افرادی رانت اطلاعاتی دارند فی نفسه جرم نیست و کاملا قانونی می باشد. در بورس همه کشورها رانت اطلاعاتی وجود دارد و امری اجتناب ناپذیر است. آنچه که مرز میان رانت خوب و رانت بد را مشخص می کند نتیجه رانت است که در نهایت منافع چه کسی یا کسانی را تامین و به چه کسی یا کسانی ضرر وارد می کند؟ اگر رانت به عده ای خاص سود برساند و برای عامه مردم ضرر داشته باشد، قطعا این نوع رانت موجب تضییع حقوق تعداد زیادی خواهد شد و غیرقانونی و غیراخلاقی است.

بسیاری از اقتصاددان ها بر این باورند که وجود رانت در سیستم اقتصادی جامعه موجب ایجاد رکود اقتصادی و از بین رفتن فرصت های شغلی، تولید واقعی و کارآفرینی خواهد شد.

افشای اطلاعات پنهانی یکی از عوامل رکود اقتصادی جامعه.

چرا رانت اطلاعات در بورس جرم محسوب می شود؟

داشتن برخی اطلاعات مهم برخی افراد را وسوسه می کند تا به واسطه سوء استفاده از همین اطلاعات منافع مالی خود را تامین کنند و با رانت در بورس سرمایه دارها سرمایه دارتر و دیگر اقشار فقیرتر شوند. اقشاری که به خیال کسب سود دار و ندار خود را فروخته و حاصل پس انداز چند ساله خود را در بورس سرمایه گذاری می کنند. اما در رقابت با سرمایه دارها همین اندک ذخیره و پس انداز را هم از دست می دهند.

همان طور که در قانون اساسی هم آمده است، این مسئله مصداق بارز تبعیض و ظلم است. پس چگونه می توان آن را جرم ندانست و برایش مجازاتی تعیین نکرد؟! رانت مثل ویروسی به جان اقتصاد جامعه می افتد و باعث ایجاد فساد در تمام سطوح می شود. رانت و رانت بازی اعتماد سرمایه گذار را از بین می برد و سرمایه های باارزش برای گردش چرخ اقتصاد نیز از دست خواهد رفت. پس برای حفظ سلامت اقتصاد جامعه لازم است که برای مجرمان در هر حوزه ای مجازات تعیین شود.

منشا مشکلات اقتصادی کشور، رانت خواری و فساد است.

چگونه رانت را از بین ببریم؟

قطعا به طور صد در صد نمی توان رانت و رانت بازی را در عرصه اقتصاد کامل از بین برد اما باید با راهکارهای مناسب میزان آن را کاهش داد. برای کاهش میزان رانت در بورس اولا باید بورس را گسترش داده تا رونق پیدا کند. رونق بورس زمانی رخ خواهد داد که حجم معاملات در بازار سرمایه افزایش پیدا کند و این افزایش معاملات موجب کاهش میزان رانت در اقتصاد خواهد شد و ثانیا باید عملکرد بازارها کاملا شفاف باشد یعنی میزان شفافیت در بازار باید افزایشی باشد.

در قانون چه مجازاتی برای رانت و رانت بازی لحاظ شده است؟

در قانون برای افرادی که در معاملات نهان دست دارند و به منافع عموم مردم آسیب وارد می کنند مجازات مشخص شده است. این مجازات به سه دسته کیفری، اداری و حقوقی تقسیم می شوند. معیار مجازات در برخی کشورها میزان سود است و در برخی کشورها هم بیش از یک نوع مجازات برای مجرم تعیین گردیده است.

در برخی موارد شخص انفصال از خدمت شده و یا حتی سی سال از فعالیت اقتصادی به صورت حرفه ای محروم می شود. در آمریکا مجازاتهای سنگین برای این نوع جرم در نظر گرفته اند به طوری که منجر به تعطیلی شرکت های متخلف شده و این امر باعث کاهش تعداد این نوع تخلف در طول سال شده است. اما در ایران، رانت در بورس مجازات خاصی ندارد و برای افرادی که اطلاعات بازار سرمایه را افشا می کنند، مجازات ناچیز است و نیاز این بازار را در مقابل آسیب های ناشی از افشای اطلاعات پاسخگو نیست.

همین مسئله موجب شد مسئولان بورس در آیین نامه های مربوط به بازار سرمایه مجازات سنگین تری مشخص کنند و مجرمان را به قوه قضائیه ارجاع دهند. البته برای شفافیت در بازار سرمایه نیاز به تدوین قانون مناسب تری است.

آیا رانت در بورس می تواند معنای خوبی داشته باشد؟!

در یک حالت رانت در بورس معنای مثبتی خواهد داشت. کسی که علم و آگاهی در این حوزه را داشته باشد، می تواند در بورس رانت ایجاد کند. اما سوال این است که به چه شکل می توانیم رانت داشته باشیم؟ کافی است درک و فهم صحیحی از اطلاعات تابلو و بازار بورس داشته باشیم. همچنین داشتن تحلیل تکنیکال و بنیادی و تحلیل گزارشات کدال و آشنایی با روانشناسی بازار بورس این امکان را به شما می دهد سود خوبی به دست آورید و بازدهی کار را بالا خواهد برد.

کسب سود از بورس با تحلیل های منطقی و حساب شده

پس رانت همیشه دسترسی به اطلاعات پنهانی شرکت ها نیست. اگر شما به عنوان سرمایه گذار با علم بورس آشنا باشید و اطلاعات بورسی را به درستی تحلیل و بررسی کنید، راه کسب درآمد و سود با رانت اطلاعاتی برای شما هموار خواهد شد.

جدیدترین اخبار اقتصادی و حوزه بورس ایران و جهان را با ما در صفحه اینستاگرام و کانال تلگرام شجرنیوز دنبال کنید.