یادداشتl اولویت‌ها برای عبور از شرایط اقتصادی فعلی
اقتصاد ایران مدت‌هاست عنان‌ش از دست تصمیم گیران خارج شده و بحران‌های متفاوتی را تجربه کرده است. در این میان متغیرهای متعددی وجود دارد که به هیجان بازارهای اقتصادی دامن زده و فضا را غیرقابل پیش‌بینی کرده است. با این حال راهکارهای متفاوتی برای عبور از این شرایط وجود دارد که ضروری است تصمیم گیران با مداقه بیشتری به آنها پرداخته و درصورت راهگشا بودن، از آنها بهره بگیرند.
پایگاه خبری – تحلیلی شجرنیوز، یکی از دلایل اساسی و عمیق مشکلات اقتصادی كه رهبر معظم انقلاب نيز در بيانات اخيرشان به اين موضوع پرداختند مربوط به مسائل داخلی است. این مسئله راه‌حل مشخصی دارد. آنهم «انعطاف‌پذیری» است که بسیاری از ما در شرایط و مسائل مختلف کم تر یا اصلا از این ویژگی تاکتیکی استفاده نمی کنیم. به عنوان مثال انعطاف با تولیدکنندگان و سرمایه گذاران!
در این شرایط سخت اقتصادی تولیدکننده ریسک کرده و سرمایه خود را به میان آورده است، حال با وجود نابسامانی تخصیص ارز و پدید آمدن مصائب جدید از جمله ویروس کوید 19 تولیدکنندگان به کندی در حال تغییر و پذیرفتن موقعیت جدید هستند. با ورود به اتمسفر جدید در مواجهه با عدم پرداخت مطالبات و عدم تامین مواد اولیه با مشکل فروش و کمبود نقدینگی مواجه شده اند.
شاید در این شرایط تولیدکنندگان با خویشتن داری برای مدتی در برابر تصمیمات تمکین کنند اما با گذشت زمان و عدم توجه به نیازهای آنها سیگنال بزرگی برای تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران ارسال خواهد شد که در چنین اقتصادی نباید سرمایه‌گذاری کرد! این عدم انعطاف و اعتمادسازی بخش قابل توجهی از سرمایه ها را سرگردان خواهد کرد.
دلیل دیگر این مشکلات، تجارت و روابط خارجی است که ریشه آن را می‌توان در تصمیمات خودمان پیدا کنیم. در هرصورت لازم است تعاملات ما با کشورهای همسایه بیشتر شده و رویکرد ما رویکرد سازنده‌تری باشد كه البته این به معنای عدم سیاستگذاری غیر سازنده ما در گذشته نیست. بنابراین رویکرد سازنده‌تر و تعاملات بیشتر با همسایگان یک طرف ماجرای عبور از بحران اقتصادی و بهبود شرایط است. ما باید تغییر اساسی و انعطاف بیشتری در سیاست‌های اقتصادی و سیاسی کشور که مربوط با روابط با کشورهای همسایه است داشته باشیم.
مسئله بعدی این است که در این شرایط؛ تصمیم گیران، اقتصاد را پیش‌بینی‌پذیر و با ثبات کنند. به عبارتی دیگر از هر سیاست، تدبیر و اقدامی که به بی‌ثباتی اقتصاد دامن می‌زند و آن را غیرقابل پیش‌بینی می‌کند حذر کنند. از تصمیمات بدون کارشناسی، خلق الساعه و نقض کننده یکدیگر پرهیز کرده که این موضوع موجب بی اعتمادی گسترده خواهد شد.
بهترين راه حل براي جلوگيري از اين دست مسائل توجه به شايسته سالاري در انتصاب مديران و تصميم سازان عرصه هاي مختلف است. مساله اي كه مقام معظم رهبري (مدظله) بارها و بارها در بياناتشان به اين موضوع پرداخته و درخصوص شایسته سالاری و استفاده از افراد شایسته و کارآمد در کارهای کشور بیانات و نصایح متعددی به کارگزاران نظام فرموده اند و از آنان خواستند در اداره امور کشور از نخبگان و افراد شایسته و کسانی که دل در گرو نظام و انقلاب و پیشرفت کشور دارند، استفاده کنند.
در حال حاضر چند متغیر کلیدی از جمله تعرفه، رشد نقدینگی، نرخ ارز، دستورالعمل‌ها، قوانین و مقررات تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای فرا‌روی تولید و صادرات در اقتصاد داریم که باید تصویری روشن از آنها ارائه شود. رنج ما این است که با دستورالعمل‌ها و قوانین متغییر و عدم تصویر روشن از ماه‌های پیش‌رو، روبه‌رو هستیم که موجب شده است تولیدکننده، صادرکننده و واردکننده هیچ‌گونه تصویری از ماه آتی را نداشته باشند. دولتمردان و تیم اقتصادی باید تلاش کند که مبتنی‌بر شرایط اقتصاد ایران، ذخایر ارزی و سناریوهای مختلف تصویر روشنی از آینده اقتصاد را ارائه دهند و جهت‌گیری‌ها در آینده را برای فعالان اقتصادی مشخص کنند.
اگر بتوانیم از اقتصاد تصویر روشنی را به فعالان نشان دهیم، آنها می‌توانند برای آینده برنامه‌ریزی کنند و دیگر در این شرایط سردرگم و بلاتکلیف قرار نگیرند. در این شرایط بلاتکلیف هیچ فعال اقتصادی نمی‌تواند مواجه عقلانی با پدیده تولید، صادرات، واردات و رشد اقتصادی داشته باشد. متاسفانه دولت یازدهم و دوازدهم در متغییر‌سازی اقتصاد ایران نقش مهمی داشته و نتوانسته تصویر روشن اقتصاد ایران را به جامعه اقتصادی نشان دهد. ما به یکباره دستورالعمل‌هایی برای ممانعت از صادرات و واردات برخی از کالاها را داریم و مدام تغییرات مکرر را می‌بینیم.
این نوسانات فکری و تصمیم‌گیری موجب می‌شود که تولیدکنندگان نتوانند ثبات تصمیم‌گیری داشته باشند، پس درنتیجه مي توان گفت نظام اقتصادي همواره با چالش روبه رو خواهد بود و برنامه ريزي براي هرگونه اقدام را در سايه اي از ابهام و ترديد براي فعالان اين حوزه قرار خواهد داد.
نگارنده: بابک مصطفایی_ کارشناس اقتصادی
